Performans Kaygısı
Performans Kaygısı
Hayatın olağan akışından birisi de elbette kaygılanmak. Yaşadığımız Dünya’da hiç kimsenin kaygısız olması zaten mümkün değildir. Optimal düzeyde yaşanan kaygının ise bazen bizi motive ettiği de olur. Fakat, bazı durumlarda yaşanılan kaygı, optimal düzeyin çok çok üzerine çıkar ve birçok sorunun meydana gelmesine sebep olur. Çeşitli tipleri olan kaygı, duygu durum bozukluğu başlığı altında da incelenebilir. Günümüzde hem çocuklarda hem de yetişkinlerde sıklıkla karşılaşılan kaygılardan birisi de performans kaygısıdır.
Performans Kaygısı Nedir?
Kaygı çeşitlerinden birisi olan performans kaygısı; adından da anlaşılacağı üzere belirli bir etkinlikte bulunmaya yönelik duyulan kaygıdır. Topluluk önünde sunum yapmak, iş görüşmesine gitmek, önemli bir sınava girmek, konuşma yapmak gibi stres ya da kaygıya yol açabilecek durumlar, performans kaygısını tetikleyebilmektedir. Buda performans kaygısıyla gelen olumsuz duyguları pekiştirerek, kaygıyla birlikte fiziksel semptomların da ortaya çıkmasına neden olacaktır.
Performans Kaygısına Genel Bakış
Performans kaygısı, kontrol edilebildiği zaman bir sorun teşkil etmez. Ancak; kişi karşıdaki bireyler tarafından değerlendirilecek olmaktan ötürü kaygı duyarsa, çeşitli bilişsel, fizyolojik ve davranışsal istenmeyen durumlar meydana gelebilir. “Yetersizim, başarısız olacağım” gibi düşünceler bilişsel düzeyde ele alınırken fizyolojik düzey incelendiğinde “mide- bağırsak sorunları yaşamak, kalp atışında hızlanma, sık soluma, terleme” gibi semptomlarla karşılaşılır. Davranışsal olarak ele alınan performans kaygısı atağı esnasında kişiler, “ kaçma- kaçınma taktikleriyle” birlikte o an ile baş edemeyeceğini düşünüp çeşitli işlevsel olmayan davranış örüntüleri gösterebilirler.
Göz önünde olan birey ve meslek gruplarında sık gözlemlenen performans kaygısı eğer ki yoğun düzeyde yaşanıyor ise odaklanma, bellek gibi zihinsel süreçlerde de bozulmaya sebep olabilir.
Çocuklarda Performans Kaygısı
Çocuklarda performans kaygısı genelde ilköğretim başladıktan sonra görülse de kimi zaman daha erken yaş gruplarında da görülebilmektedir. Akademik ve sosyal baskıyı okuduğu süreç boyunca daima hisseden çocuklar ve ergenler; geleceğe yönelik planları yaparken normal olarak endişeye kapılabiliyorlar. Fakat; yukarıda da bahsettiğimiz gibi kaygının derecesi burada çok önemli bir ayrıntı. Tahammül edilemeyen ve kontrol altına alınamayan performans kaygısı, şiddetine göre çeşitli sorunları da beraberinde getirebiliyor.
Sporda, sosyal ortamlarda, sunumda, sahnede görev almada, sınıf içinde ve sınavlarda performans kaygısının belirtilerini iyi şekilde gözlemleyebiliyoruz. Buna ek olarak zaten çocuklar ve ergenler; performans kaygısına sahip ise daha sınava gitmeden de çeşitli belirtiler verebiliyor. Burada ise ailelere büyük görev düşüyor. Çocuğun sınav başta olmak üzere diğer sosyal faaliyetlere nasıl yaklaştığı, ne mazeretler uydurduğu ve ne tür fiziksel belirtiler verdiğini dikkatlice izlemek ve not almak gerekiyor.
Performans kaygısına sahip olan çocukların ortak özelliği
- Sınava yaptıkları çalışmaların karşılığını tam olarak alamazlar, ya da alamayacaklarına inanırlar. Bunun sebebi ise sınav esnasında kaygı ile mücadele etmelidir. Sınava odaklanma konusunda ciddi bir zorluk yaşayan çocuklar, o anlarda çevresinden duyacağı sözleri düşünür dururlar. En önemlisi ise korktuğu şeyin başına gelmesidir. Anne babanın “neden olmadı, her desteği sağladık” gibi cümleleri kurması da çocuk için son nokta olur ki bu, çocuk agresifleşmediği ve sessiz kaldığı sürece devam eder durur.
- Sınıfta cevabını bildikleri soruyu yanıtlamazlar.
- Sunum gibi sahnede konuşmayı gerektiren durumlarda rol almak istemezler.
- Sosyal ortamda söz istemezler ve hiç karışmak istemezler.
Performans kaygısının genel belirtileri;
- Ellerde ve seste titremeler
- Terleme şikâyeti
- Kendini daima hasta hissettiğini ifade etme ve kronik karın ağrıları
- Nabızda artış ve bunun kronikleşmesi
- Ağızda kuruluş başlaması
- Konuşmayı engelleyecek derecede boğazda daralma hissinin yaşanması
- Uyuştuğunu hissetmek
- İçe kapanma hali
- Yoğun korku ve bitmeyen bir endişe duymak
Performans kaygısı düşünceleri;
- “Başarısız olacağım” cümlesini sık sık kurmak.
- “Başaramazsam rezil olurum” düşüncesine sahip olmak.
- “Bunu beceremeyeceğim” tarzında cümleler kurmak.
- “Yanlış cevabı verirsem herkes bana gülecek” gibi önyargılarda bulunmak.
- “ Herkes sahnede beni izliyor ama ya konuşacağım metni unutursam” gibi felaket senaryoları üretmek
- “Sınavdan yüksek puan alamazsam ben mahvolurum “ gibi cümleler kurmak.
- “Doğru cevabı biliyorum fakat belki yanlıştır, bundan ötürü komik duruma düşmek istemiyorum” deyip ders içi konuşmaya katılmamak.
- “Toplum içinde küçük düşmek istemiyorum. “ cümlesini sık sık kurmak
Performans Kaygısı Tedavisi
- EMDR terapileri günümüzde; özgüven problemleri, çekingenlik sorunları, sosyal fobileri, sınav kaygılarını, travmatik deneyimleri için sıklıkla uygulanıyor. Çocuklarda ve ergenlerde de etkili ve hızlı sonuç veren EMDR terapilerinde; deneyimler ve anı görüntüleri son derece önemlidir. Performans kaygısı yaşayan kişilerde de geçmişe ait negatif deneyimler, olumsuz inanç ve duygular; beyin tarafından nötürlenmediğinde performans kaygısı gibi çeşitli problemler gün yüzüne çıkmaya devam edebiliyor. EMDR terapisi ile beyinde yer alan negatif anılar ve deneyimler nötrleniyor. Performans kaygısı bozukluklarında bilişsel-davranışsal terapilerinde çok faydalı olduğu gözlemlenmiştir. Hangi terapi yönteminin uygulanacağına seans içinde, seansın gidişatına göre karar verilmek en sağlıklısıdır. Performans kaygısı tedavilerinde gerek görüldüğü durumlarda ilaç yardımı da alınmaktadır.
Benzer sorunlar yaşıyorsanız lütfen bizimle iletişime geçin
0534 331 13 41